کتاب و فلسفه

کتاب و فلسفه

با این من مانده تا ابد ....
کتاب و فلسفه

کتاب و فلسفه

با این من مانده تا ابد ....

محکمات و متشابهات در قرآن


چرا آیات قرآن به دو دسته محکمات و متشابهات تقسیم میشوند؟

چرا بخشی از آیات قرآن متشابه است که معنای صریحی ندارد؟ 
آیا خداوند نمی توانست همه آیات را بصورت محکم بیاورد؟
  

آیات قرآن به دو دسته محکم و متشابه تقسیم شده است که در آیه 7 سوره آل عمران به آن اشاره شده است: 
هُوَ الَّذِى أَنزَلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ مِنْهُ ءَایَاتٌ محُّکَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتَابِ وَ أُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فىِ قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغَاءَ تَأْوِیلِهِ وَ مَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فىِ الْعِلْمِ یَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِ کلُ‏ٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَ مَا یَذَّکَّرُ إِلَّا أُوْلُواْ الْأَلْبَاب. 
در این آیه آیات قرآن به دو دسته محکم و متشابه تقسیم شده اند. محکم آیه ای است که معنی آن روشن است و معنای دیگری غیر از معنای اصلی از آن برداشت نشود. به این آیات ام الکتاب گفته شده چرا که اصل و مفسر و مرجع آیات دیگر است. متشابه خلاف آنست یعنی آیاتی که در معنای آن چند احتمال می رود و با رجوعشان به آیات محکم معنای آن فهمیده می شود.بنابراین آیه متشابه آیه ای نیست که اصلا قابل فهم نباشد؛ بلکه قرآن خود را هادی و روشن و بیان معرفی کرده و این با گنگ بودن برخی آیات سازگاری ندارد. بلکه تفاوت آیات محکم و متشابه این است که آیات محکم بلاواسطه محکم اند و آیات متشابه به واسطه رجوع به محکمات محکم می شوند‏.در روایتی از امام رضا(ع) آمده : «کسی که متشابه قرآن را به محکم آن برگرداند براه راست هدایت یافت. بدرستى در اخبار ما هم متشابهاتی مانند متشابه قرآن است پس متشابه آنها را بسوى محکم آنها برگردانید و از خود متشابه پیروى مکنید که گمراه می شوید.» این روایت نشان می دهد که متشابه آیه ای است که در افاده منظور خود مستقل نیست و به واسطه رجوع به محکمات مرادش فهمیده می شود نه اینکه هیچ راهی برای فهم آن وجود ندارد. 
البته همه انسان ها صلاحیت فهم تمامی آیات را ندارند و به همین دلیل آیات برای آنها متشابه می شود. از امام صادق (ع) روایت شده است: «المحکم ما یعمل به و المتشابه ما اشتبه على جاهله»یعنی محکم آیه ای است که بدان عمل می شود و متشابه آیه ای است که برای جاهل به آن مشتبه می شود. بنابراین محکم و متشابه نسبی است یعنی ممکن است آیه ای نسبت به کسی محکم و نسبت به شخص دیگر متشابه باشد. 


حال چرا چنین آیاتی در قرآن وجود دارند و چرا تمام آیات قرآن برای همه انسان ها روشن و واضح نیست؟ 
1.علامه طباطبایی می فرماید: سراسر قرآن محکم است ولی چون در نزول به نشئه فکر بشر غیر معصوم می رسد، تشابه صورت می گیرد. همان گونه که باران قبل از فرود آمدنش بر زمین کف ندارد، ولی پس از فرود و حرکت روی زمین کف در آن ایجاد می شود. از آسمان معرفت نیز "کف متشابه" نازل نشده است. در واقع اگر همه مردم در حد نبی اکرم بودند می توانستند همه معارف قرآن را به صورت محکم از مقام لدن یا در شب قدر دریافت کنند، بدون آنکه تشابهی در کار باشد. اگر از آن حضرت و معصومین بپرسیم آیا در قرآن متشابهی وجود دارد که شما از درک آن عاجز باشید در جواب می فرمایند: هرگز! زیرا رسول خدا «علی بینه من ربی» بودند و ائمه طاهرین نیز سخنشان این است که: «ماشککت فی الحق مذأُریته»قرآن کریم در مقام لدن که حضرت رسول به آن مقام راه یافت و آنرا دریافت کرد هیچ تشابهی نداشت. در شب قدر هم که توسط جبرئیل بر قلب آن حضرت نازل گردید تشابهی نداشت، زیرا به فرموده قرآن نزول قرآن از آغاز تا انجامش همراه با حق است «بالحق انزلناه و بالحق نزل» در جایی که حق محض وجود دارد جایی برای اشتباه حق و باطل و تشابه نیست. در آن مراحل که لفظ و مفهوم وجود ندارد تشابهی هم نیست. اما آنجا که خدای سبحان می خواهد با واژه عربی با مردم سخن بگوید، چون هر کس اصول و مبادی و لغت و فرهنگ خاصی دارد و دقت نظر و طرز تفکر افراد متفاوت ، از کنایات و استعارات و تشبیهات و... برداشت های متفاوتی بوجود می آورد، برخی از آیات،متشابه می شوند. بنابراین تشابه از عوارض این عالم ماده است و گرنه خداوند آیه متشابه نازل نکرده است. 


2. دلیل دیگر وجود این آیات به کار انداختن تفکر و اندیشه بشر است تا انسان ها نهضت های فکری تشکیل داده و در این مسائل عمیق شوند. 
3. وجود آیات متشابه باعث آزمایش مردم و شناخت فتنه انگیزان می گردد؛ همان کسانی که با غرض ورزی از ظاهر آیات متشابه در راستای اهداف خود استفاده می کنند، بدون آنکه در فهم کامل آن بکوشند. 
4.وجود این گونه آیات نیاز مردم را به اولیای الهی روشن می سازد. پیامبر اکرم(ص) کتاب و عترت را در کنار هم برای انسان ها باقی گذاشت تا نشان دهد فهم تمامی آیات قرآن برای انسان های عادی ممکن نبوده و باید برای فهم آن اهل بیت را در کنار قرآن قرار داد، چرا که ایشان مفسران وحی اند. «انى تارک فیکم الثقلین کتاب اللَّه و اهل بیتى و انهما لن یتفرقا حتى یردا على الحوض»

عاصفه درمانی 

نظرات 3 + ارسال نظر
ساره بازاری چهارشنبه 29 مهر 1394 ساعت 09:41

1 - تفاوت سطوح مردم
پاسخ ابن رشد اندلسی : مردم بر سه دسته اند. یک : علما و دانشمندان . دو : توده مردم . سه : ارباب مذاهب و کلام و جدل (اصحاب اشاعره و معتزله). تشابه در حق گروه سوم اتفاق می افتد.
زیرا علماء، مدلول صحیح آیات را می فهمند و تشابه برای آنها وجود ندارد. جمهور مردم هم دچار شک نمی شوند چون ظواهر آیه را می گیرند و آسوده هستند. برای اینها تشابه وجود ندارد. مثلا خداوند خودش را به نور تشبیه کرده است. عامه مردم خدا را نور می دانند.
آیت الله معرفت می فرماید : بخشهایی که مربوط به خدا هست قابل حل است. آیاتی که مربوط به قضا و قدر و خلق و تدبیر است را نمی توان مورد بحث است. بیان ابن رشد راهگشای بعضی از آیات متشابه است نه همه آنها.
پس خدا بگونه ای حرف زده است که علما از آن آیات، حقایق را می فهمند. مردم هم مشکلی ندارند. فقط ارباب مذاهب و جدل است که با این آیات، مشکل دارند. مشکل از اینهاست . مشکل از آیات نیست.
2 - بلندای معنا و کوتاهی الفاظ
3 -برای ثواب بیشتر
4 - برای کشاندن مذاهب گوناگون به قرآن جهت استفاده .
5 -تقویت نیروی عقل
6 -شناخت مقام علما.
7 - بکار انداختن افکار و اندیشه ها و ایجاد جنبش در مردم .
8 -متشابهات برای ایجاد نیاز جهت مراجعه به معصومین است.
9 -آزمایش افراد : تا فتنه انگیزان از مومنان راستین ، شناخته شوند.
منبع : وبلاگ یاران ثقلین(ٍقرآن و عترت)

علی خطیب زاده چهارشنبه 6 آبان 1394 ساعت 13:15

علت اوردن ایات متشابه
1-تفهیم به افراد خاص یا به اندازه خاص (حروف مقطعه )با روش عقلایی محاوره وتشابه طبیعی
2-جدایی قراین و قیود از اصل سخن (بررسی روایت معصومین )بافاصله زمانی و تشابه عارضی
3-متعلی بودن محتوا(بینگر حقایق فراسوی ماده)تعالی محتوا وتشابه ذاتی

خ.ز.خسروی یکشنبه 10 آبان 1394 ساعت 01:17

با سلام..ایات قران در یک نوع تقسیم بندی به دو دسته ی ایات محکم و متشابه تقسیم میشوند.محکم ایه ایست که معنای ان روشن و واضح بوده و برای فهمیدن مقصود ان نیازی به دیگر ایات و احادیث نیست .متشابه ایه ایست که مفهوم ان به خودی خود روشن نبوده لذا برای فهم ان نیازمند سایر ایات قران یا سنت معصومین یا نظرات متخصصین علوم قرانی و مفسرین هستیم .
از جمله ی دلایلی که باعث این تفاوت در ایات قران شده عبارت اند از:تفکر و تعقل در ایات.توجه به لزوم وجود مفسران وحی.ارزیابی بشر و همچنین صلاحیت های مختلف انسان ها در درک ایات .
در روایات امده که هر انچه از قران را شناختید به ان عمل کنید و به ایات متشابه ان ایمان بیاورید.

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد